اختلال یادگیری در خواندن

یکی از نگرانی های معلمان و برخی از والدین داشتن دانش آموز یا فرزندی است که در خواندن اختلال دارد.

اختلالات در یادگیری فقط به خواندن محدود نمی شود، متأسفانه امروزه نسبت به گذشته بچه های بیشتری دچار اختلالات یادگیری می شوند که دلیل قطعی آن هنوز مشخص نشده است.

شایع‌ترین اختلالات یادگیری شناخته شده عبارت‌اند از:

اختلال خواندن یا دیسلکسیا
اختلال نوشتن یا دیس گرافیا
اختلال ریاضی یا دیس کلکولیا
اختلال در مهارت‌های حرکتی یا دیس پراکسیا
اختلال در فهم و درک معنای کلام

دیسلکسیا یا اختلال خواندن، یکی از انواع اختلالات یادگیری است.

دیسلکسیا یا اختلال خواندن عبارت است از ناتوانی فرد در خواندن. مهارت خواندن نیازمند آن است که در مرحله ی اول مغز فرد، بین حروف و صدای آنها ارتباط برقرار کند و در مرحله ی دوم ، آن صداها را با نظم مشخصی تلفظ کند و در نهایت، کلمات را در قالب جمله و جملات را در قالب پاراگراف بخواند.

کودکانی که به اختلال خواندن (دیسلکسیا) دچار هستند، در روان و رسا خواندن کلمات دچار اشکال هستند. این کودکان در مهارت‌های زبانی مشکل دارند، بنابراین ممکن است علاوه بر مشکل خواندن، در دیگر مهارت‌های زبانی از جمله نوشتن، هجی کردن، فهمیدن و تلفظ کلمات نیز دچار مشکل باشند. کودکان مبتلا به اختلال خواندن (دیسلکسیا) ممکن است در درک جملات نیز مشکل داشته باشند.

اختلال خواندن (دیسلکسیا) را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد:

۱. اختلال خواندن (دیسلکسیا) که به‌علت مشکل در رمزگشایی (Decoding) در سطح کلمه به‌وجود می‌آید.

۲. اختلال خواندن (دیسلکسیا) ناشی از فهم ضعیفِ آنچه خوانده می‌شود. درک‌کنندگان ضعیف ممکن است به‌خوبی از کلمه، رمزگشایی کنند اما در فهم آنچه می‌خوانند، مشکل داشته باشند.

تخمین زده می‌شود که بین ۸ تا ۱۰ درصد کودکان به اختلالات یادگیری مبتلا هستند. اختلال خواندن (دیسلکسیا) بیش از دیگر اختلالات یادگیری در میان کودکان شایع است. ۸۰ درصد از اختلالات یادگیری را اختلال خواندن (دیسلکسیا) تشکیل می‌دهد.

بعضی افراد گمان می‌کنند که اختلال خواندن (دیسلکسیا) نقصی در بینایی است که باعث می‌شود کودک کلمات را برعکس یا عقب و جلو ببیند، در حالیکه اختلال خواندن (دیسلکسیا) هیچ ارتباطی با مشکل بینایی ندارد. اختلال خواندن (دیسلکسیا) هیچ ارتباطی با میزان هوش کودک نیز ندارد، زیرا کودکان کم‌هوش‌تر و باهوش‌تر هردو به آن مبتلا می‌شوند. افراد باهوشی از جمله انیشتین و ادیسون نیز به این اختلال مبتلا بوده‌اند.

دلایل ایجاد اختلال خواندن (دیسلکسیا)

دلیل اول، ژنتیک : تحقیقات نشان می‌دهند والدینِ ۴۹ درصد کودکان نارساخوان، دچار اختلال خواندن (دیسلکسیا) هستند و این امر نشان می‌دهد احتمال بروز این اختلال در افرادی که یکی از اعضای خانواده آنها به این اختلال دچار هستند، بیشتر است. در صورت وجود یک فرد نارساخوان در خانواده، لازم است هر چه سریعتر برای تشخیص و درمان کودک اقدام شود.

دلیل دوم،آناتومی مغز: دانشمندان کشف کردند که بین مغز افراد دچار اختلال خواندن (دیسلکسیا) و افراد دیگر تفاوت‌هایی وجود دارد. این تفاوت‌ها در مناطقی از مغز می‌باشد که مسئول مهارت‌های زبانی است.

مغز کودک دچار دیسلکسیا، کلمات نوشته شده را به‌نحو متفاوتی پردازش می‌کند. این امر باعث می‌شود تشخیص، هجی کردن و رمزگشایی کلمات به‌سختی صورت گیرد. اما خبر خوب آن است که دانشمندان دریافته‌اند به‌خاطر خاصیت الاستیسیته مغز، با انجام فعالیت‌های مغزی و تحت آموزش، شکل مغز قابلیت تغییر دارد و این کودکان می‌توانند بخوانند و بنویسند.

علائم و نشانه‌های اختلال خواندن (دیسلکسیا)

نشانه‌های اختلال خواندن (دیسلکسیا) در هر کودکی می‌تواند متفاوت باشد. تنها خصیصه‌ی مشترک کودکان دچار دیسلکسیا آن است که توانایی خواندن در آنها از سطح هم‌قطاران آنها پایینتر است.

مهمترین نکته در اختلال خواندن (دیسلکسیا)، ناتوانی در رمزگشایی کلمات است. رمزگشایی عبارت است از مهارت هماهنگ کردن کلمات با آواها به‌جهت خواندن رسا و روان کلمات. دلیل این امر آن است که آنها در تشخیص آواهای کلمات به‌صورت جدا مشکل دارند.

نشانه های اختلال خواندن (دیسلکسیا)،  پیش از مدرسه :

مشکل در تشخیص یکسان بودن ریتم‌های دو کلمه و عدم تشخیص کلمات هم قافیه . مانند: میز و تیز.
مشل در یادگیری کلمات جدید
مشکل در تشخیص حروف و تطبیق حروف با صدای آنها
ناتوانی در بیان کلمه بطور کامل
این کودکان با تاخیر، صحبت کردن را آغاز می‌کنند.

نشانه های اختلال خواندن (دیسلکسیا) در دوران مدرسه :

مشکل در هجی کردن  و فراموشی سریع آن ها در فاصله ی کوتاهی پس از یادگیری
سطح پایین توانایی خواندن در کودک نسبت به سطح تحصیلی
مشکل در تشخیص تفاوت بین کلماتی که شیوه ی نوشتاری آن ها با خوانداری یکسان نیست. متفاوت است، مانند کلمه خاهش که خواهش نوشته می‌شود.
ناتوانی در ترکیب کردن صداها و تلفظ یک واژه .

مثال حروف ص، ن، د، ل، ی را تشخیص داده و تک تک می‌خواند، ولی نمی‌تواند کلمه صندلی را تشخیص بدهد.

حروف آخر کلمه‌ها را حذف می‌کند. به‌طور مثال، خوردند را خوردن می‌گوید.
برخی کودکان ممکن است در خواندن کلمات، مشکل نداشته باشند و آن را حفظ کرده باشند، ولکن حروف را نمی‌شناسند.
سرعت خواندن کودک پایین است.
در تلفظ یک واژه ناآشنا، مشکل دارد.
کودک کلمات را بدون فاصله و پشت هم می‌خواند.
کودک مبتلا به دیسلکسیا، الفبا و تلفظ آن را دیرتر از سایر کودکان فرا می‌گیرد.
کودک دچار اختلال خواندن (دیسلکسیا) ممکن است در به‌خاطر سپردن روزهای هفته، ماه‌های سال و رنگ‌ها مشکل داشته باشد.
در یادگیری زبان خارجی مشکل دارند.
معمولاً سطح نوشتاری این کودکان پایینتر از سطح دانش و هوش هم‌سن و سال‌های خودش است.

در مقاله ی بعدی راهکارهایی برای درمان این اختلال به شما پیشنهاد کرده ام.